Kariyer yönetilebilinir birşey midir ?
Kariyer yönetimi,
sistemin havuç mekanizması olarak çalışan, insanı güdüleyen
bir araç olarak kullanılmaktadır.
Günümüz dünyasında,
psikoloji biliminin insanı yönlendirmedeki müthiş
gücünün farkına varan sistem, bu gücü sonuna kadar
kullanmaya başlamıştır.
Bunun içinde, insanın
doğuştan sahip olduğu genel karakteristik
özellikleri üzerine, uygun çevre etkilerini de aktif hale getirerek, sistemin
devamlı dinamik tutulması sağlanıyor.
Peki bu çok mu kötü bir
şey. Bence tamamen kötü ve tamamen iyi diye ayıramayız.
Bu gerçeği içinde bulunduğumuz koşullarla
değerlendirebiliriz.
Son iki yüzyıldır,
insanlığın yaşadığı büyük değişim ile değerlendirebiliriz.
Endüstrileşen
insanlığın, zaman içerisinde değişen
hayatı ve bu hayatın getirdiği
gereksinimlerle değerlendirebiliriz.
Peki, nasıl
işliyor bu havuç mekanizması?
İnsan tarihi boyunca, güçlü olmak ve
sosyal toplum içinde saygı
duyulmak ve toplum tarafından
kabul edilmek istiyor.
Bu insanın
kendini değerli hissetme duygusunu aktifleştiriyor. Ve toplumun
gösterdiği reaksiyon ise, çoğu
zaman itaat etme (istekli veya isteksiz) olarak
bireye geri dönüyor.
Bunları
elde edebilmek için insan güdüleniyor. Ve burada insanın
karakteristik özellik ve yapısına göre ayrımlar başlıyor.
1- Bazı insanlar sonu gelmeyen isteklere, aşırı tutkulara
(Hırsa) boğuluyor.
Ve
bu duygunun ileri bir boyutunda ise kızgınlık ve öfkeyle dolabiliyor. Ve uç boyutta ise,
kıskançlık, çekememezlik (haset) gibi şekil
değiştirmiş başka bir sonuçla karşılaşabiliyor.
2- Bazı insanlar ise, daha pozitif duygularla, güçlü
olacağı, saygı duyulacağı ve kabul göreceği
hedefler için,
önünde bulunan engelleri yenme
kararlılığını (azim)
gösteriyor. Bu
duygunun besleyici unsuru ise, o hedefe ulaşanlara imrenme (Gıpta) olarak
ortaya çıkıyor
İnsan her zaman, yukarıda
anlattığımız gibi, duygu ve davranış
biçimlerinde çok net ayrılamıyor. Bazen bu iki uç arasında
gidip gelebiliyor. Ve bunu kendisi bile fark etmiyor.
Bu gidip gelmelerde
kararlı olabilmesi için sergileyeceği
davranış biçimlerinde, bilinçli bir seçim yapabilmesi
gerekliliğini getiriyor.
Bilinçli bir seçim ise, bireyin
kendisi ile ilgili farkındalığını artırması ile sağlanabilir. Ki bu farkındalığı
olan ve kendini geliştirmeyi amaçlayan birey, pozitif ve daha
toplumsal odaklı olan ikinci tipe doğru
kaymaya çalışıyor.
Tarihsel gelişimde,
en başta anlattığımız bireyin güçlü olma veya güçlü hissetme
kriterleri değişiklik göstermiştir.
İlkel insan için,
güçlü olma bir dönem kas gücü iken, fiziksel gücü olan insanlara saygı
duyulmuş ve onlara boyun eğilmiştir.
İlahi otorite, siyasi otorite, askeri otorite, bilimsel otorite,
ekonomik otoriteler kurularak toplumların ve bireylerin yüzyıllarca
itaatleri sağlanmıştır. Toplum veya birey istemeyerek otoriteyi tanımışsa
bunun adı itaat, otoriteye saygı
duyarak onu tanıdıysa kabul etme şeklinde olmuştur.
Ve tarih boyunca, Aristokratlar (soylular sınıfı),
burjuva sınıfı, din adamları, askerler, bilim
adamları, siyasetçiler, sermaye sahipleri gibi bu güce
sahip olmak isteyen çeşitli zümre ve sınıflar
olmuştur. Bireylerde güce yakın durarak, bu güçlerin sağladığı
nimetlerden faydalanmışlardır.
Modern çağımızda
da sosyal yaşam içerisinde, bireyler gücü, içinde bulunduğu
kurum veya organizasyonlarda elde ettikleri pozisyonlar ve bu pozisyonların
sağladığı yetkilerle elde etmektedir.
Bireyin
organizasyon içerisindeki pozisyonu ile kazandığı
otoriteyi istemeyerek tanıyanlar itaat mertebesinde, saygı
duyarak tanıyanlar ise kabul mertebesinde, otoriteye bağlanmış
olurlar. İşte bireyin, organizasyon içerisindeki pozisyonu
ve pozisyonun getirdiği yetki / etki / otorite alanını
artırma çabasına kariyer yapma olarak tanımlayabiliriz.
Öyle ise "Kariyer
yapma" belli bir organizasyona kabul ile başlamaktadır
diye bilirsiniz. Ancak günümüzde kariyer yapma ilk öncelikle bu kurumlara dahil
olma ile başlamaktadır. Ve bunun içinde, kabul edilebilecek donanıma
ulaşmak için, vasıflı hale gelebilecek eğitim
ve öğretimden geçmek gerekmektedir. Ve bu aşamada da, o dönemin
hangi kuruluşları toplum içerisinde güç ve saygı
duyulan alanları algılanıyorsa, bireyler bu kurumlara dâhil olabilecek
mesleki eğitim ve öğretime dahil olmaya çalışırlar.
Tabi ki buda başka bir gerekliliği getirir. Bu
seferde, bu eğitim ve öğretim kurumlarına
kabul edilebilmek için gerekli olan kriterleri sağlamak veya başarmak
gerekir. Bu zinciri, modern çağda, 0–6 yaş aralığına kadar çekebiliriz. Yani kariyer yapma anaokulundan
başlar.
Nedeni ise, en yukarıda
da anlattığımız gibi, bireyin güçlü olmak, saygı
duyulmak ve kabul edilmek içgüdüsünden kaynaklanmaktadır.
İşte bu içgüdüyü doğru tespit ederek ve
bunu doğru şekillendirerek, çağımızın
"esas güç grupları" bireyin sisteme verebileceğinin
maksimumunu alabilmek için, çeşitli metotlar ile bireyi devamlı
aktif ve dinamik tutarlar. Ve maddi olarak şekillendirilmiş
bir hayatta, bireyin, bu tarzın en doğru ve tek seçenek olduğuna
inanması için tüm diğer yan sistemleri dizayn
ederler. (Sosyal haklar, sağlık hizmetlerinden yararlanma, emeklilik
gibi)
Birey sosyal statü,
onun maddi getirisi ve manevi hazzı için çoğu zaman ne kaybettiğini sorgulamaz. Daha çok ihtiyacı olduğunu düşündüğü bu hazzı yaşamaya ve hatta daha fazlasını
arzulamayla zamanını geçirir.
Bireyin, düşünsel
ve duygusal olgunluk seviyesinin artması ile ( ki bu seviye kişinin
hayat içerisinde yaşadığı değişik deneyimler, yaşının
ilerlemesi ile sağlık sorunlarının yoğunlaşması, yakın çevresinde hayatın
ikinci büyük gerçeği olan ölüm olaylarının
yaşanması gibi olaylar ile gerçekleşir),
hayat içerisinde toplumun kendisine doğru diye direttiği kabulleri
sorgulamaya başlar.
Yukarıda
da dediğimiz gibi, bu bireyin düşünsel
ve duygusal olgunluk seviyesi ile gerçekleşir. Çoğu bireyde bu olgunlaşma
tam yaşanmadığı için bu sorgulama, büyük bir ihtimal ile başka
bir dünyada gerçekleşmektedir.
Bireyin bu sorgulaması;
Bireyin kendine öğretilen
ve kabul ettiği, aynı zamanda doğuştan
gelen çoğu duygusal ihtiyacını
karşılayan, sosyal statüsünü kazanmak için kendinden harcadıklarının
bir karşılaştırmasını yapması ile başlar. Bir anlamda yaşam
defterinde, getiri ve götürülerin gözden geçirilmesidir. Genellikle de, kendi
istediği bir hayatı mı,
yoksa kendisine dayatılan bir hayatı mı
yaşadığını kendisine sormasıyla derinleşir.
Bireyin entelektüel bilgi ve kültürel birikimi, bu hesaplaşmaya
başlamada, derinleşme de ve sonuçlandırma
da büyük rol oynar.
